muzyka nordycka Szwecja B Björn Ulvaeus

Björn Ulvaeus

Björn Ulvaeus

Björn Ulvaeus to szwedzki muzyk - wokalista, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów, producent muzyczny, były członek popowego kwartetu ABBA.

Björn Kristian Ulvaeus urodził się 25 kwietnia 1945 roku w Göteborgu. Jego ojciec, Gunnar, nosił najbardziej popularne w Szwecji nazwisko - Andersson - ale zmienił je na Ulvaeus. Björn miał starszego brata - Svena-Erika (z pierwszego małżeństwa ojca) oraz o trzy lata młodszą siostrę, Evę. Rok po urodzeniu Björna rodzina przeniosła się do Hunnebostrand, gdzie Gunnar Ulvaeus prowadził niewielką stocznię. Po paru latach stocznia zbankrutowała a Gunnar przyjął posadę w fabryce papieru należącej do jego brata. Fabryka znajdowała się w Västervik, miasteczku położonym na wschodnim wybrzeżu Szwecji. Tutaj właśnie Björn spędził resztę dzieciństwa.

Muzyką zainteresował się pod wpływem starszego kuzyna, Joena Ulsfätera. Na swoje trzynaste urodziny dostał od rodziców gitarę i wkrótce zaczął grać u boku Joena w grupie skiflowej. Wtedy też poznał grającego na gitarze basowej Tonny'ego Rotha, z którym się zaprzyjaźnił. Kiedy Joen zdecydował zmienić styl grupy na Dixieland Björn bez oporów zamienił gitarę na banjo. W szkole średniej Björn poważnie zainteresował się poezją. Oznaczało to, że nie tylko czytał, ale sam regularnie pisał wiersze. W 1961 roku grupa skiflowa Joena zakończyła działalność. Basista Tonny Roth został zwerbowany przez grupę The Partners, inspirującą się amerykańskiem folkiem. Postawił jednak warunek, że do zespołu zostanie przyjęty również Björn. Lider - Hansi Schwarz - zgodził się i tym sposobem Björn znalazł się w zespole wkrótce przemianowanym na West Bay Singers, a później znanym jako Hootenanny Singers. W 1963 roku, podczas startu w konkursie młodych talentów, grupa podpisała kontrakt płytowy z wytwórnią Polar Music prowadzoną przez Stiga Andersona i Bengta Bernhaga.

Inspirujący się amerykańskim folkiem i popem Hootenanny Singers zdobyli sporą popularność: na słynnej Svensktoppen - szwedzkiej radiowej liście przebojów - umieścili około 40 piosenek.

Jednak od początku kariery Hootenanny Singers Björn, zafascynowany zaczynającymi wtedy światową karierę Beatlesami, miał ochotę na granie muzyki popowej. Również pod wpływem Beatlesów zaczął myśleć o pisaniu własnych piosenek. Choć kompozycje Björna pojawiały się na płytach Hootenanny Singers od samego początku na uwagę zasługują dopiero te nieco późniejsze. Na czwartym albumie Hootennany "International" znalazły się jego dwie kompozycje: "No Time" i "Time to Move Along" (teksty podpisał niejaki Martin Dean - prawdopodobnie był to pseudonim Noela Rogersa, szefa United Artists Music Publishing). Nagrań dokonano w Londynie, przy udziale producenta Martina Davisa. Piosenki nie były szczególnie oryginalne - "No Time" był wyraźnym naśladownictwem stylu Boba Dylana. Piosenka ta została wydana na singlu wiosną 1966 roku trafiając do pierwszej dwudziestki bestsellerów oraz na radiową listę Tio i topp. Została wydana także w USA i Wielkiej Brytanii gdzie zespół przemianowano na The Northern Lights i dość niespodziewanie dostała się na listy w Republice Południowej Afryki.

Na następnym albumie, "Manga ansitken/New Faces" znalazły się trzy piosenki Björna: "In Thoughts of You", "Just the Way You Are" oraz "Baby, Those Are the Rules". Największą popularnością cieszyła się ta ostatnia (trafiła na 13 miejsce listy bestsellerów i 2 Tio i pop), jednak lepsza była "In Thoughts of You", do której Björn napisał nie tylko muzykę ale i tekst.

Na albumie "Manga antskien" znalazł się również utwór "Sunny Girl" znany z repertuaru zespołu The Hep Stars. Stało sie tak nie bez powodu. W czerwcu 1966 roku Björn poznał Benny'ego Anderssona, keyboardzistę tego zespołu. Połączyła ich przyjaźń oraz - trwająca do dziś dnia - współpraca.

Również oba zespoły bardzo się zaprzyjaźniły - The Hep Stars nagrali kompozycję Björna "No Time" a Hootenanny Singers właśnie "Sunny Girl" Benny'ego, dodatkowo Benny zagrał na organach w utworze "Blomman".

Pierwszą wspólnie napisaną piosenką Björna i Benny'ego była "Isn't It Easy To Say", nagrana przez grupę Benny'ego, The Hep Stars. Piosenka była raczej przeciętna ale obaj byli bardzo zadowoleni że znaleźli muzycznego partnera.

Björn, zainteresowany muzyką pop, zazdrościł Benny'emu zespołu, którego styl bardziej odpowiadał jego zainteresowaniom. Był więc bardzo szczęśliwy kiedy to The Hep Stars poprosili go pod koniec 1966 roku o zastąpienie na kilku koncertach gitarzysty grupy, Janne Friska. Jesienia 1968 roku, dwa lata po "Isn't it Easy to Say" ukazała się druga kompozycja Björna i Benny'ego - ballada "A Flower in My Garden", nagrana przez The Hep Stars.

Coraz bardziej interesował się funkcjnowaniem przemysłu muzycznego - zaczął pracować w Sweden Music, firmie wydawniczej Stiga Andersona, poznawał też tajniki zawodu producenta a za nauczyciela służył mu Bengt Benhag. Z czasem Björn zaczął pełnić rolę producenta, wciągnął też swego przyjaciela, Benny'ego Anderssona.

Wiosną 1969 roku Benny i Björn odnieśli sukces z zaśpiewaną przez Britę Borg piosenką Ljuva Sextital, przebojem został także skomponowany przez nich a nagrany przez The Hep Stars "Speleman".

W maju tego roku Björn nagrywał program telewizyjny "Räkna de lyckliga stunderna...". Na planie spotkał ponownie - bo raz już się ze sobą zetknęli w lecie poprzedniego roku - młodą piosenkarkę Agnethę Fältskog. Nagywanie programu trwało kilka dni a po jego zakończeniu Björn i Agnetha byli już parą. Ich romans został wkrótce nagłośniony przez prasę. a jesienią zamieszkali razem.

Nieco wcześniej przyjaciel i współpracownik Björna, Benny Abdersson, poznał wokalistkę Anni-Frid Lyngstad. W naturalny sposób czwórka muzyków, oprócz spotkań na gruncie towarzyskim, stopniowo nawiązywała współpracę zawodową.

Na pierwszym solowym albumie Fridy zamieszczona została kompozycja Björna i Benny'ego "Peter Pan". We wrześniu 1969 roku Björn i Benny po raz pierwszy wystąpli w roli współproducentów dla piosenkarki Anny-Leny Lofgren. (cover piosenki grupy Bee Gees "First of May" oraz kompozycja Björna "Så kom den där våren". Ta druga piosenka dostała się na listę Svensktoppen.

Stawało się jasne, że spółka autorsko-kompozytorska (oraz producencka) Benny Andersson i Björn Ulvaeus ma przed sobą przyszłość. Do właśnie takiego wniosku doszli Stig Anderson i Bengt Bernhag, współwłaściciele Sweden Music. W październiku 1969 r. powstała firma Union Songs, w której udziałowcami byli Benny, Björn, Stig i Bengt.

O ile organizacyjne podwaliny pod przyszłą karierę zostały położone o tyle faktyczna sytuacja Benny'ego i Björna w tym okresie nie była nadzwyczajna. Przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych był trudny dla dotychczasowych gwiazd szwedzkiego popu - faworytami publiczności były teraz zespoły muzyki zwanej "progg" - lewicującego rocka ze szwedzkimi tekstami. Benny i Björn radzili sobie odbywając trasy koncertowe ze Svennem i Lottą, skomponowali też muzykę do erotycznego filmu "The Seduction of Inga". W marcu 1970 roku ukazał się singiel z piosenkami "She's My Kind of Girl" oraz "Inga's Theme" jednak sam film ukazał się dopiero rok później.

Björn kontynuuował współpracę z Hootenanny Singers. W 1970 roku piosenka "Omkring Tiggarn Från Luossa", cover w wykonaniu w The Hootenanny Singers znalazła się na radiowej liście przebojów i pozostała na niej przez 52 tygodnie.

W dniu dwudziestych urodzin Agnethy, 5 kwietnia 1970 roku, Agnetha i Björn oraz Benny i Frida udali się na wspólny urlop na Cypr. Podczas tych krótkich wakacji po raz pierwszy dwie muzyczne pary spróbowały swych sił jako kwartet. Byli tak zadowoleni z efektu że zaśpiewali przed publiczością - żołnierzami sił pokojowych ONZ stacjonującymi wtedy na Cyprze.

Björn przyłączył się do ekipy Agnethy zajmując się produkcją jej płyt (Som jag är z 1970 r., När en vacker tanke blir en sång z 1971 r.).

W 1970 roku ukazał się firmowany przez duet Björn & Benny album Lycka. Producentami albumu i autorami wszystkich zawartych na płycie utworów byli Björn i Benny. Björn pełnił także rolę wokalisty, w dwóch utworach w chórkach wystąpiły Agnetha i Anni-Frid. Jedna z tych dwóch piosenek, "Hej gamle man", bardzo się spodobała szwedzkiej publiczności i dotarła na pierwsze miejsce radiowej listy przebojów.

Wkrótce cała czwórka zdecydowała się na wspólne występy pod nazwą Festfolk. Ich debiut miał miejsce w listopadzie 1970 r. w Göteborgu. Ponieważ ich występy nie wywołały entuzjazmu, plany utworzenia kwartetu zostały na razie odłożone na później.

6 lipca 1971 roku odbył się ślub Agnethy i Björna. Cieniem na wydarzeniu położyła się samobójcza smierć współpasiciela Sweden Music i Polar Records i mentora Björna - Bengta Bernhaga. Dla Björna śmierć Bengta miała konsekwencje nie tylko emocjonalne albowiem Stig Anderson zaoferował mu posadę etatowego producenta wytwórni Polar. Björn propozycję przyjął ale pod warunkiem, że zatrudniony zostanie również Benny. Tak też się stało.

Jako producenci Björn i Benny współpracowali m.in. z Tedem Gardestadem, którego debiutancki album latem następnego roku zajmował pierwsze miejsce przez 10 tygodni. Przez nastepne kilka lat zajmowali się produkcją najrozmaitszych płyt, niekoniecznie zbliżonych klasą do twórczosci tego młodego piosenkarza.

Jesienią 1971 roku Björn i Benny rozpoczęli sesje nagraniowe do planowanego drugiego albumu duetu Björn & Benny. W trakcie nagrywania, w którym uczetniczyły naturalnie Agnetha i Anni-Frid, duet zamieniła się w kwartet. W czerwcu 1972 roku ukazał się singiel "People Need Love" a wiosną 1973 roku wydany został album kwartetu Ring Ring, jeszcze pod szyldem Björn & Benny, Agnetha & Anni-Frid.

W 1974 roku kwartet, już jako ABBA, wygrał konkurs piosenki Eurowizji, co dało początek światowej karierze zespołu. W ciągu następnych 8 lat Andersson i Ulvaeus skomponowali i wyprodukowali osiem albumów ABBY. Współpracę kontynuuowali po rozwiązaniu zespołu - tym razem przedmiotem ich zainteresowania stał się musical.

Premiera pierwszego wspólnie skomponowanego musicalu zatytułowanego Chess (Szachy), do którego teksty napisał Tim Rice (Jesus Christ Superstar, Evita), odbyła się w Londynie w 1986 r., jednak już dwa lata wcześniej ukazał się dwupłytowy longplay Chess. Wśród wykonawców znaleźli się zarówno Brytyjczycy - Elaine Paige, Barbara Dickson, Murray Head jak i Szwedzi - Tommy Körberg i Björn Skifs. Płyta zyskała sporą popularność a piosenki "I Know Him So Well" i "One Night in Bangkok" zostały światowymi przebojami.

Kilka lat później wydane zostały albumy zawierające wersję koncertową musicalu ("Chess in Concert", 1994 r.) oraz jego wersję szwedzkojęzyczną ("Chess På Svenska", 2002 r.).

Drugim wspólnym projektem Benny'ego i Björna był oparty na na powieści Vilhelma Moberga "Emigranci" musical Kristina från Duvemåla. Musical zadebiutował na scenie jesienią 1995 r., a grany był nieprzerwanie przez prawie pięć lat.

"Kristina" odniosła wielki, acz lokalny sukces, międzynarodową sławę zdobył za to musical Mamma Mia oparty na piosenkach ABBY. Musical ten doczekał się swojej wersji filmowej, która cieszyła się wielkim powodzeniem na całym swiecie.

Björn, który zajmuje się głównie biznesem, od czasu do czasu pomaga swojemu przyjacielowi Benny'emu, pisząc teksty do piosenek dla Benny Andersson Orkester.

Napisał też nowe, szwedzkie teksty dla dwóch piosenek na składankę duetu Gemini, angielskie teksty do kilku piosenek Benny'ego Anderssona na album "The Story of a Heart" oraz tekst do utworu ABBY - "Arrival", który zaśpiewała Sarah Brightman.

Björn jest również głównym organizatorem otwartego w 2013 roku sztokholmskiego Muzeum Abby.

Jeśli chodzi to prywatne życie Björna, to zawarte w 1971 roku małżeństwo z Agnethą Fältskog zakończyło się rozwodem w 1981 roku. Z tego związku Björn ma dwoje dzieci - urodzoną w 1973 roku córkę Lindę Elin oraz urodzonego w 1977 roku syna, Petera Christiana.

Od stycznia 1981 roku Björn jest mężem dziennikarki Leny Kallersjö. Z Leną ma dwie córki: Emmę (urodzoną w 1982 r.) i Annę (urodzoną w 1986 r.). Pomiędzy 1984 a 1990 r. Björn i Lena mieszkali w Wielkiej Brytanii, w 1990 roku wrócili do Szwecji i mieszkają w Sztokholmie.

alfabet artystów

# A B C D E F G H I
J K L M N O P Q R S
T U V W X Y Z Å Ä Ö